Vjosa is Europa’s eerste ‘Wild River National Park’

Gezamenlijk persbericht van het Albanese Ministerie van Toerisme en Milieu, IUCN en Patagonia

De Vjosa in Albanië, een van de laatste wilde rivieren van Europa, is door de Albanese regering uitgeroepen tot het eerste Europese ‘Wild River National Park’. De status van ‘nationaal park’ volgens de IUCN maatstaven maakt het makkelijker om de verschillende uitdagingen aan te pakken waarmee de rivier wordt geconfronteerd. Denk aan water- en landverontreiniging, afvalbeheer en ontbossing. Dit is het resultaat van een unieke samenwerking tussen de Albanese regering, lokale en internationale deskundigen, ngo’s van de campagne Save the Blue Heart of Europe, de (IUCN) International Union for the Conservation of Nature en outdoorkledingbedrijf Patagonia.

Voordelen van de nieuwe status
Naast de bescherming van het nieuwe gebied, creeërt de nieuwe status economische kansen voor lokale gemeenschappen door verantwoord toerisme. Het verkrijgen van de status van nationaal park betekent dat de Vjosa volledige bescherming krijgt, conform de hoogste internationale normen. Hierdoor wordt de ecologische integriteit gewaarborgd, kunnen natuurlijke processen blijven plaatsvinden en worden populaties van alle inheemse soorten in stand gehouden. De toekenning van de status vindt plaats in twee fasen, waarbij fase I vandaag begint:

• In fase I krijgt het actieve kanaal van de rivier de status van nationaal park. Dit omvat ook het omliggende terrein en riviervegetaties, die ofwel binnen het actieve kanaal liggen óf risico hebben op overstroming of erosie. In totaal behelst het gebied een lengte van meer dan 400 km. Dit is naar verwachting begin 2024 volledig operationeel.
• In fase II zullen in de komende jaren, na consultatie met belanghebbenden, andere vrijstromende zijrivieren, omliggende gebieden die om de 30 tot 50 jaar overstromen en privé gronden worden toegevoegd.

De Vjosa en de belangrijkste zijrivieren stromen vrij over een afstand van meer dan 400 kilometer, van het Pindusgebergte in Griekenland, waar de rivier geen Vjosa maar Aoös heet, tot de Adriatische kust in Albanië. De rivier en het omliggende gebied vormen ecosystemen met een grote biodiversiteit; ze herbergen meer dan 1100 diersoorten, waaronder dertien diersoorten en twee plantensoorten die verklaard zijn als wereldwijd bedreigd door de IUCN.

Langdurige samenwerking met mooi resultaat
Patagonia, IUCN en de ngo’s van de campagne Save the Blue Heart of Europe zetten zich al acht jaar in voor de bescherming van de wilde rivieren van het Balkanschiereiland. In 2021 rondde de IUCN een onderzoek af waaruit blijkt hoe de toepassing van de IUCN-normen voor beschermde gebieden de gemeenschappen en de biodiversiteit van de Vjosa-vallei ten goede komen.

In juni 2022 kwamen de Albanese premier Edi Rama, minister van Toerisme en Milieu Mirela Kumbaro en Patagonia CEO Ryan Gellert samen tijdens een ceremonie in Tirana om een overeenkomst te ondertekenen om samen het Vjosa Wild River National Park te creëren.

De afgelopen negen maanden heeft een team van meer dan dertig lokale en internationale deskundigen uitgebreid veldwerk verricht en diepgaande analyses uitgevoerd op het gebied van ecotoerisme, geomorfologie, ecologie, planning en beheer van beschermde gebieden, duurzame financiering van nationale parken, wetgeving en sociale en milieueffectbeoordeling.

Ook overleg met belangengroepen en voorlichting van het grotere publiek zijn in het proces opgenomen. Tegelijkertijd start de Albanese regering een gezamenlijk proces met de Griekse regering om het transnationale park Aoös-Vjosa tot stand te brengen, met als doel het hoogste niveau van bescherming voor de gehele rivier, van bron tot zee, in beide landen.

Mirela Kumbaro Furxhi, minister van Toerisme en Milieu, Albanië:
“Vjosa is een symbool van de menselijke geschiedenis en ook een zeer belangrijk onderdeel van de geschiedenis van ons land. Misschien heeft Albanië niet de macht om de wereld te veranderen, maar het kan wel succesvolle modellen creëren om de biodiversiteit en natuurlijke rijkdommen te beschermen. We zijn trots om de oprichting van dit eerste nationale park aan te kondigen voor een van de laatste wilde rivieren in Europa. De Albanese regering heeft het moedige besluit genomen om een nationaal park van 12.727 hectare te creëren, inclusief de 190 kilometer lange Vjosa, waar al eeuwenlang meer dan 60.000 mensen wonen.

 “Nu begint een nieuwe fase – die van het opstellen van het beheersplan om de mensen de kans te geven hun leven op een duurzame manier op te bouwen. Dit is onze visie: duurzame en milieuverantwoorde ontwikkeling, die de biodiversiteit beschermt en mensen de kans geeft om in hun eigen streek te floreren.”

 Ryan Gellert, CEO, Patagonia:
“Deze unieke samenwerking tussen overheid, samenleving en bedrijfsleven getuigt van de kracht van collectieve actie. We hopen dat het anderen inspireert om samen de wilde, ongerepte plekken die we nog hebben, op een zinvolle manier te beschermen. Staande aan de oevers van de Vjosa, voelen we ons nederig omdat we weten dat deze uitzonderlijke rivier en de bijbehorende natuur voor altijd behouden zullen blijven.”

 Boris Erg, directeur, IUCN:
“Vandaag is een mijlpaal voor de bevolking en de biodiversiteit van Albanië. IUCN prijst de regering van Albanië voor haar leiderschap en ambitie en staat klaar om de uitvoering van het Vjosa Wild River National Park te ondersteunen. We hopen dat andere regeringen in de regio en daarbuiten dezelfde ambitie tonen en helpen om het doel te bereiken om 30 procent van de planeet te beschermen in 2030.”